Varikosel, erkeklerde bulunan testisleri korumakta olan gevşek cilt torbası şeklinde tanımlanan erbezi torbalarında, yani diğer adıyla söylersek skrotumda yer almakta olan toplardamarların şişmesi sonucunda genişlemesi ve büyümesi durumunun tıpta kullanılan adıdır. Varikosel, testisin yani venlerinin toplar damar genişlemesidir, sıklıkla solda olduğu görülür. En önemli olumsuz etkisinden bahsedecek olursak erkeklerde infertiliteye yani kısırlığa neden olmasıdır. Varikoselle ile ilgili sık sorulmakta olan sorunlardan biri de bu varikosel hastalığının cinsel fonksiyonlarda olumsuz bir etkiye sahip olup olmayacağıdır.
Eski dönemlerde varikoselin tedavisinin sağlanmasında infertilite, sperm parametrelerinin bozulması ve ergenlik öncesi dönemde testislerde küçülme gibi durumlar göz önünde bulundurulurdu. Son yıllarda yapılmakta olan çalışmalarda görüldüğü üzere varikoselin sadece erkeklerde inferitliteye neden olmadığı, bununla beraber de cinsel fonksiyonlarda bozukluklara da yol açtığı gözlemlenmiştir. Varikoselin testislerde rastlanmakta olan olumsuz etkileri varikoselin derecesine bağlı olarak ilişkilendirilmektedir. Eğer varikosel ne düzeyde yüksek derecede bulunuyor ise testiste bulunan hasarı da bu doğrultuda fazla görülecektir. Varikosel hastalığında fizik muayenede 3 dereceye yani grade’e ayrılır; grade 1’i açıklayacak olursak ayakta muayene sırasında hastanın ıkınarak karın içindeki basıncını artırması ile tespit edilmekte olan varikosel, grade 2 ise yine ayakta yapılmakta olan el ile muayene esnasında genişlemiş venlerin görülmesi, grade 3 yani son derece ise hasta yine ayakta bulunmakta iken genişlemiş venlerin gözle görülmesi şeklindedir.
Varikosel hastalığındaki tanımlama uzun süreli ve yüksek dereceli şeklinde ise zaman içerisinde testislerde küçülme meydana geleceğinin habercisidir. Bahsedilen bu küçülme grade 2 derecesi ve grade 3 derecesindeki varikosel bulunan hastalarda daha sık rastlanmaktadır. Testislerdeki küçülmenin sonucu olarak testis fonksiyonları konusunda bozulma ortaya çıkabilmektedir. Varikosel hastalığında sadece sperm üreten hücreler olumsuz etkilenmemekte, aynı zamanda leydig hücresi şeklinde adlandırılmakta olan ve testosteron yapan hücrelerin de zarara uğradığı görülmektedir. Bunların sonucunda ise testisler ile salgılanan ve testosteron yani erkeklik hormonu denilmekte olan hormonların seviyesinde düşüklük yaşandığı gözlemlenebilmektedir. Testosteron düşüklüğüne ise hipogonadizm denilmektedir. Testosteron hormonu cinsel istek konusunda ve ereksiyonda önemli bir role sahip olduğundan eksikliği söz konusu olduğunda erkelerde cinsel fonksiyonlar konusunda ciddi bozulmalar meydana getirebilmektedir. Bunlar meydana geldiğinde cinsel istek azalır, çünkü testosteron hormonu cinsel istek ile ilişkilendirilen bir hormondur.Literatürde yapılan çalışmalar sonucunda varikosele bağlı olarak hipogponadizm’in grade 2 ve grade 3, yani yüksek derecelerde varikosel bulunan hastalar arasında daha sık olduğu ve bu olumsuz durumların varikosel ameliyatının yapılması ile düzeltildiği bildirilmiştir. Bu açıdan bakıldığında özellikle belirgin yani grade 2 ve grade 3 derecesinde varikoseli olanlarda çocuk sahibi olmaları mümkün sayılsa da cinsel fonksiyonlarını koruma amaçlı mutlaka ameliyat olmaları gerekmektedir.
Varikosel genel olarak sperm fonksiyonlarında farklı etkilere neden olan bir hastalık çeşididir. Bu bölgede bulunan damar genişlemesi ile beraber testisteki sperm fonksiyonlarını bozmaktadır ancak hormonal seviye konusunda olan etkileri bilinmektedir. Hormonal değişiklikler ile beraber bu şekilde etkilerin görülebileceği muhtemel olarak düşünülebilir fakat varikosel hastalığı durumunun cinsellik konusunda bir etkiye neden olduğunu rutin olarak söylemek mümkün değildir.
İleri derecede bulunan yani büyük varikosel pakeleri yani damarlardaki bölgede görülmesi kişi için kozmetik olarak yetersizlik ve memnuniyetsizlik hissi oluşturabilir. Kişinin böyle durumlarda kendi bedeninden utanır duruma gelmesi ile içine gireceği anksiyete sorunları cinsel performans ve istek konusunda etkili olabilir ancak bu durum varikosel hastalığının tedavi endikasyonları arasında bulunmamaktadır.
Referans: Görür, Y. D. D. S., & Çayan, S. Varikosel patofizyolojisinde güncel durum. ANDROLOJ‹, 37.
İzmir’de ürolojik cerrahi alanında hizmet veren Prof. Dr. Gökhan Koç 2000 yılında Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden mezun olmuştur. Mezuniyetinin ardından Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin üroloji kliniğinde 5 yıl araştırma görevlisi olarak çalışmış ve 2007 yılında uzman doktor olmuştur.